Жалға тұрғын үйді іздегенде, хабарландырудан иесі депозит сұрайтынын жиі көруге болады. Заңгерлерден жалға алушы оны төлеуге міндетті ме және үй иесі үйді босатқаннан кейін депозитті қайтармаған жағдайда не істеу керектігін білдік.

Депозит беру керек пе?

Депозит — жалға алушы ай сайынғы төлемді жасамай көшіп кетсе немесе мүлікке зақым келтірсе, жалға беруші кепілдік ретінде алатын белгілі бір сома. Ол сақтандыру ретінде жүреді.

Заң бойынша депозит міндетті емес, ерікті болып табылады. Заңгерлер түсіндіргендей, ол заңмен реттелмейді.

Бақыт Қасымбеков, заңгер: Депозит тараптардың қалауы бойынша жасалады. Жалға беруші талап етсе, жалға алушы келіссе де, келіспесе де болады немесе соманы азайта алады, тек келісім арқылы.

Жалға алушы көшіп кірген кезде депозит төлегісі келмесе, бұл оның құқығы.

Көбінесе депозит сомасы бір айлық жалдау құнына тең.

Шындығында барлығы депозит талап етеді және онсыз жалға берілетін пәтерді табу мүмкін емес.

Бұл жағдайда не істеу керек және депозитті қайтарып алу үшін не істеу керек?

Депозит қалай рәсімделеді

Депозит алу шарттары, сондай-ақ оны қайтару жалға алу келісімшартында анық көрсетілуі керек.

Анара Отбасарова, заңгер: Келісімшарт сіздің құқығыңызды қорғайды. Оның барлық шарты мүмкіндігінше тиімді болуы үшін осы құжатты әзірлеуге уақыт аямаңыз.
Келісімшартта былай жазамыз: жалға алушы жалдау ақысынан басқа депозит төледі (соманы санмен және сөзбен, теңге екенін жазыңыз).

Мыналарды көрсету керек:

  •  Алынатын жағдайлар және мөлшері.

Мысалы, жиһаз немесе тұрмыстық техника бүлінген жағдайда сынған заттың құны алынады.

  • Депозитті қайтару шарттары.

Жалға алу келісімшарты аяқталғаннан кейін мүлікке зиян келмесе, коммуналдық қызметтер мен жалдау ақысын төлеу бойынша қарыз болмаса, жалға беруші депозитті толығымен жалға алушыға қайтарады.

Келісімшартта депозит жалға алу мерзімі аяқталғанда жалға алу ақысы ретінде қызмет ететінін көрсете аласыз.

Келісімшарт мерзімінен бұрын бұзылған жағдайда депозитке не болатынын келісімшартқа қосу да маңызды. Стандарт келісімшар бойынша жалға алушы мерзімінен бұрын көшіп кетсе, депозит пәтер иесінде қалады. Бұл жағдайда ол бос қалған пәтердің орнын толтырады.

Анара Отбасарова, заңгер: Ақшаны беруді рәсімдеу өте маңызды. Онлайн аударым болса, хабарламада мақсатын көрсетіңіз: пәтерге депозит. Қолма-қол ақшамен берсеңіз, қолхат сұраңыз.
Жалға беруші жеке кәсіпкер ретінде тіркелген болса және салымды алғаннан кейін түбіртек берсе тіпті жақсы.

Қай кезде депозит пәтер иесінде қалады

Кепілдік мүлікке зақым келген жағдайда немесе жалға алушы келісімшарт талаптарын бұзған жағдайда жалға берушіге кепілдік болады.

Мына жағдайларда депозит қайтарылмайды:

  1. Жалға алушы аяқ астынан көшіп кеткенде немесе келісімшартты бір жақты тәртіппен бұзғанда (келісімшартта өзгеше көрсетілмесе).
  2. Коммуналдық қызмет бойынша қарыз болса (қарызды депозитпен өтеуге болады).
  3. Пәтерді тапсыру кезінде зақымдалған немесе жоғалған мүлік табылса.

Алғашқы екеуімен бәрі түсінікті болса, үшіншісімен қиынырақ.

Анара Отбасарова, заңгер: Жалға алушыны мүлікті сындырды немесе ұрлық жасады деп кінәлау арқылы депозитті алып қала алмайсыз. Мұны дәлелдеу керек.

Бұл жағдайда мүлікті қабылдау-тапсыру актісі қорғай алады. Ол жалдамалы пәтерге көшу келу кезінде, жалға алу келісімшартын жасау кезеңінде ресімделуі керек.
Актіде пәтердегі барлық жиһаз бен тұрмыстық техника болуы керек.
Саны, маркасы және ең бастысы олардың жағдайын көрсетіңіз. Яғни, сызаттардың, жөндеу іздерінің бар-жоғы көріне ме (мысалы, электрлі шәйнектің сымы изолентаға оралған және т.б.).

Қолыңызда осындай акт болса, жалға алғанда ақаулардың болғанын оңай дәлелдей аласыз және депозитті қайтаруды талап ете аласыз.

Жалға беруші депозитті қайтармайтын жағдайлар

Меншік иесі депозитті қайтарудан себепсіз бас тартса (мүлікке зиян келмесе немесе қарыз болмаса, жалға алу келісімшартының барлық талабын жалға алушы орындаған), екі жолы бар.

Бақыт Қасымбеков, заңгер:
— Пәтерде біраз уақыт жалдау ақысын төлемей тұрыңыз. Мысалы, депозит пәтердің ай сайынғы жалдау ақысына тең болса, бір ай тұрыңыз.
— Жалға берушінің үстінен сотқа дейінгі шағым жазып, депозитті қайтаруға міндетті мерзімін көрсетіңіз. Шағымды жеке тапсыру керек.

Шағымда көрсетілген мерзім өткеннен кейін, жалға беруші депозитті қайтармаса, сотқа талап арыз беріңіз.