Пәтер тауып, келісіп қойсаңыз сатып алу ғана қалады. Әрі қарай не істейміз? Ақшаны қай кезде береміз, қандай құжатқа қол қоямыз, нотариусқа бару қажет пе? Қазақстанда сатып алу және сату процесі қалай өтетіні туралы баяндаймыз.

1. Келіссөз

Құжаттарды тағы бір тексеріп, саудаласып, бағасына келіскеннен кейін кепілақыны, төлем тәсілін, мәміле жасайтын және пәтерді босататын күнді анықтауға болады.
Әзірше ауызша.

Нәтиже:
Белгілі бір бағаға сатып алуға келістік. Кепілақы берілді (немесе берілмеді).
Толық төлем қолма-қол ақшамен (немесе қолма-қол ақшасыз), (күні) жасалады.
Сатып алу және сату мәмілесі (күні) жасалады.
Рәсімдеу — нотариуста (немесе өз бетінше).
Салыққа кететін шығын — сатушымен бөліп төленеді (немесе келісімге байланысты)
Пәтерді босату — келісім жасалғаннан кейін (мерзім) ішінде. 

2. Кепілақы

Мәміле орындалатынына сенімді болу үшін сатып алушы сатушыға кейін төленетін соманың азғантай бөлігін береді. Ол 50 мың, 500 мың болуы мүмкін, бірақ бағасынан 10 % аспауы керек.

Мәміле сатып алушы тарапынан орындалмай қалса, кепілақы сатушыда қалады. Егер сатушы ойынан айнып қалса, екі есе қылып қайтарады.

Ең бастысы, кепілақы мәмілесі жасалмай, ақша бермеңіз.

Кепілақы мәмілесінде тараптар бұрын келіскен пәтер бағасы мен кепілақы сомасы, келісімшарт жасалған күн, пәтерді босату күні және т.б. жағдайлар ескеріледі (1-қадам).

Мына үлгілерді қолданыңыз не өзіңіз жасаңыз:
Кепілақы туралы қазақ тіліндегі келісімшарт
Кепілақы туралы орыс тіліндегі келісімшарт

Маңызды: барлық соманы тек теңгемен көрсетіңіз, әйтпесе құжат жарамсыз болып қалады.

Нәтиже: сатып алушы мен сатушының қолында кепілақы туралы бір-бір келісім қалады. Оны нотариус арқылы куәландыруға болады, бірақ бұл міндетті шара емес.

3. Сатып алу-сату келісімшарты

Белгіленген күні сатушы мен сатып алушы мәміле жасау үшін кездеседі.
Мұны іске асырудың екі жолы бар:

  1. Нотариус арқылы келісімшарт жасау (қымбат, бірақ келесі қадамдарды жеңілдетеді).
  2. Өз бетінше келісімшарт жасап, ХҚКО-да куәландыру.

Назар аударыңыз: сатушы не сатып алушының некелі жары болса, оның келісімі қажет болады. Оны мына жерлерде рәсімдейсіз:
— нотариус көмегімен жүзбе-жүз;
— eNotary сервисі арқылы онлайн.
Бағасы — 1.5 АЕК немесе 5 175 теңге.

Сатып алу-сату келісімшарты қанша тұрады

Нотариуста: 12 АЕК немесе 41 400 теңге (2023 жылы 1 АЕК 3 450 теңгеге тең). Келісімшартты нотариус өзі жасап, барлық деректі тексереді.

ХҚКО-да: 1 202 теңге.

Пәтер рәсімдеу қанша тұрады

Келісімшарттың екі данасын шығарып, қол қойған соң ХҚКО-ға барасыз.
Ондағы мамандар құжатты тексеріп, арнайы белгі басады және қол қояды. Содан соң құжат жарамды саналады, бірақ сатып алған кісі әлі үй иесі атанбады.

Пәтер сату немесе сатып алу үшін қандай құжаттар керек

Нәтиже: сатушы мен сатып алушы сатып алу-сату шартының түпнұсқасын бір-бірден алады.

4. Есептеу

Ең кең тараған және қауіпсіз тәсіл — келісімшартқа қол қойып отырғанда нотариусқа есептету. Сол жерде ақшаның жалған еместігін тексертуге болады.
Не болмаса нотариус қаражат сатушының банктегі шотына түскеніне куә болады.

Соманың бір бөлігін кепілақы ретінде бергеніізді ұмытпаңыз (оны рәсімдесеңіз).

Қолхат жазу қажет. Сатушы пәтерді сатқанда сатып алушыдан қанша алғанын қолмен жазып беруге тиіс.

Нәтиже: сатып алушы ақшасын алады.
Ал сатып алушыда белгіленген соманы сатушы алды деген қолхат қалады.

5. Тіркеу

Бұл кезең сатып алушы үшін маңызды. Меншік құқығы тіркелген соң ғана мәміле аяқталған болып саналады.

Нотариус арқылы рәсімдегенде келісімшарт + есеп + тіркеу бірден жасалады.
Нотариус өзі enis.kz (арнайы база) өтінім береді. Салықты (1073 теңге) әрдайым сатып алушы төлейді.

Тіркеу 3 күн уақыт алады. Процесті тездетуге болады. Екі сағатта тіркеу үшін 5 мың теңге төлейсіз.

Өз бетінше рәсімдеу
Сатып алу-сату келісімшартын eGov.kz порталы арқылы тіркеуге мүмкіндік бар (ЭЦҚ керек).

Нәтиже: бірыңғай жылжымайтын мүлік базасында пәтер жаңа иесінің атына жазылады. Бұған көз жеткізу үшін eGov-тан тұрғын үйге құқық және ауыртпалықтар туралы анықтама алыңыз (2-форма).

Болды, енді жылжымайтын мүліктің иесі — сіз.