Жер телімін сатып алатын кезде әрқашан құжаттарды мұқият тексеру керек. Сатушының жылжымайтын мүлікті сатуға рұқсаты болуын және объект ойыңыздағыдай екеніне мән беріңіз. Жерді таңдағанда қандай құжаттарды сұрау керектігін және не нәрсеге назар аудару керектігін айтамыз.

Сатушыда қандай құжаттар болуы керек

Иесінде екі түрлі құжат болуы керек: құқық белгілейтін және жеке басын куәландыратын құжат.

Құқық белгілейтін құжаттарға мыналар кіреді:

  • сатып алу-сату келісімшарты;
  • айырбас келісімшарты;
  • сыйға тарту келісімшарты;
  • жер телімін беру туралы атқарушы органдардың қаулысы (мысалы, әкімдік);
  • мұрагерлік туралы куәлік;
  • соттың шешімі.

Осы құжаттардың кез келгеніне қойылатын міндетті талап — меншік құқығын мемлекеттік тіркеу.

Сатушы жердің иесі екенін қалай білуге болады

Сатушы шынымен жер телімінің иесі екеніне көз жеткізу үшін одан ауыртпалық туралы анықтаманы сұраңыз (мемлекеттік порталда қызмет «Заңды тұлғалар үшін жылжымайтын мүлікке тіркелген құқықтар (ауыртпалықтар) туралы мәліметтер» деп аталады).
Мыналар арқылы білуге болады:
— eGov мобильді қосымшасы арқылы;
— «электрондық үкімет» порталы (SMS құпиясөз немесе ЭЦҚ арқылы кіру) арқылы

Өтінім 15 минутта өңделеді. Жерді қарап жатқанда құжат дайын болады.

Сатушының жеке куәлігіндегі деректерді анықтамадағы ақпаратпен салыстырыңыз.

Анықтамада тиым салу (мысалы, сот істі қарастырып жатқаны) немесе ауыртпалықтың (жер несие бойынша банкте кепіл ретінде жатқаны) бар-жоғы көрсетіледі.

Ауыртпалықтар болса, мысалы, тиым салынса иесінің сатуға құқығы жоқ.

Мемлекеттік акт — жер телімінің негізгі құжаты

Жер телімін куәландыратын құжаттарға мемлекеттік акт жатады. Онда жер туралы барлық ақпарат бар. Әр тармақты қарап шығыңыз.

Мемлекеттік актіде сатушының жерге қатысты меншік құқығы көрсетілуі керек.

Сондай-ақ мыналар көрсетілген:

  • Жер телімінің кадастрлық нөмірі — құқық белгілейтін құжатта көрсетілген нөмірмен тексеріңіз. Олар бірдей болуы керек.
  • Жер учаскесінің бөлінетін-бөлінбейтіндігі туралы мәліметтер. Жер бөлінетін болса, оны бөліп, мысалы, біреуіне үй салуға, екіншісін сатуға болады.
  • Нысаналы мақсат — үй салу үшін жер сатып алуды жоспарласаңыз, «Нысаналы мақсат» бағанында мыналар көрсетілуі керек: жеке тұрғын үй құрылысы немесе жеке қосалқы шаруашылық үшін.

Саяжай теліміне үй салуға келмейді

Нысаналы мақсаты бау-бақша шаруашылығына арналған жер — саяжай.
Мұндай бау-бақша шаруашылығында тұрақты тұруға келмейді. Саяжай телімінде салынған үйді тұрғын үй ретінде тіркеуге болмайды. Тұрақты тіркеуге тұру да мүмкін емес.

Жердің нақты шекарасын қалай білуге болады

Мемлекеттік актіде орналасқан жері мен өлшемі, сондай-ақ аумағын көрсететін жер телімінің жоспары көрсетілген.
Жер пішіні жоспардан басқаша болса, бұл сақ болуға негіз болады.

Жер телімінің шекарасына немесе аумағына қатысты күмәніңіз болса, орналасу схемасын және жер кадастр картасының көшірмесін сұрай аласыз.

Ол үшін жер қатынастары басқармасына немесе Мемлекеттік жер ресурстары және жерге орналастыру мемлекеттiк ғылыми-өндiрiстiк орталығына хабарласу қажет. Мұны сатушы, меншік иесінің өзі және меншік иесі мемлекеттік органдардан ақпарат алуға сенімхат берсе, сатып алушы жасай алады.
Жердің нақты шекарасын анықтау үшін «МемжерҒӨО» РМК маманын шақыру керек, содан кейін жердің географиялық координаттарын сұрап, GPS навигаторы арқылы деректерді тексеру керек.

Иә, біраз уақыт қажет, бірақ қауіп азаяды.

Жерді таңдағанда не нәрсеге назар аудару керек

Ерекше назар аудару қажет бірнеше фактор бар.

  • Жер телімінде немесе оның жанында ағып жатқан өзен, су қоймасы немесе парк бар.
  • Жер арқылы газ құбыры мен электр немесе телефон бағаналары өтеді.

Бұл жағдайда жер қызыл сызықта болуы немесе аумақты заңсыз иемденген (қоршау жылжыған) болуы әбден мүмкін.

Жерді мемлекет алып қоймай ма

Кейбір аймақта жергілікті сәулет басқармалары жол, жол айрық, әлеуметтік нысандар және т.б. салу үшін алынатын жерлер көрсетілген картаны шығарады.

Мысалы, Алматыда сәулет және қала құрылысы басқармасының almaty.uaig.kz сайтына кіруге болады.
Ақпарат алу үшін жер телімінің кадастрлық нөмірін енгізу керек.