Биыл әкімдікте кезекте тұрғандарға, жастарға және басқаларға арналған тұрғын үй бағдарламалары туралы ақпарат береміз.

Мемлекеттік тұрғын үй бағдарламаларына әкімдік кезегінде тұрғандар ғана қатыса алады: баспанасы жоқ және арнайы есепте тұрғандар.  Биыл мемлекет үш жол ұсынады:
— сатып алу құқығынсыз жалға беру;
— жалға беру субсидиялары;
— 2 және 5 % жеңілдікті ипотека. 
Басқалары үшін түрлі банктер мен компаниялардың қолдауымен басқа да бағдарламалар бар. 

Қандай бағыттар бар 

  • Тұрғын үйді сатып алу құқығынсыз жалға алу.
  • Жалға алу үшін субсидиялар.
  • Мемлекеттің жеңілдікті ипотекасы.
  • Жастарға арналған бағдарламалар.
  • Жаңа «Наурыз» ипотекасы.

Барлық бағыт туралы егжей-тегжейлі айтып береміз: кім және қандай шарттармен қатыса алады.

Тұрғын үйді сатып алу құқығынсыз жалға алу 

Тұрғын үй алу кезегінде тұрған 11 әлеуметтік осал категория қатыса алады:
1. Ұлы Отан соғысының ардагерлері; жеңілдіктер бойынша Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне теңестірілген ардагерлер; басқа мемлекеттердің аумағындағы ұрыс қимылдарының ардагерлері;
2. жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар;
3. «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі «Ана даңқы» ордендерімен марапатталған көпбалалы аналар, көпбалалы отбасылар;
4. бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар;
5. мүгедектігі бар балалары бар немесе оларды тәрбиелеп отырған отбасылар;
6. денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган бекiтетiн аурулар тiзiмiнде аталған кейбiр созылмалы аурулардың ауыр түрлерiмен ауыратын адамдар;
7. жасына қарай зейнет демалысына шыққан зейнеткерлер;
8. қандастар;
9. экологиялық зiлзалалар, табиғи және техногендi сипаттағы төтенше жағдайлар салдарынан тұрғын үйiнен айырылған адамдар;
10. мемлекеттiк немесе қоғамдық мiндеттерiн, әскери қызметiн орындау кезiнде, құқық тәртiбiн қорғау кезiнде қаза тапқан (қайтыс болған) адамдардың отбасылары;
11. толық емес отбасылар. 

Қатысушыға қойылатын талаптар:

  • соңғы бес жылда баспанасы болмауы керек;
  • әкімдікте кезекте тұру керек;
  • тұрғылықты жерінде және Астана, Алматы, Шымкент қалаларында кемінде 3 жыл тұрақты тіркеуі болуы керек;
  • отбасыдағы әрбір адамның табысы 134.6 мың теңгеден төмен (3.1 ең төменгі күнкөріс деңгейімен бірдей, 2024 жылы 43 407 теңге) болуы керек. Мүмкіндігі шектеулі балаларға қолданылмайды. 

Пәтерлер қатысушы кезекте тұрған аймақта ғана беріледі. Тұрғын үй кезек тәртібімен беріледі. Кезек жылжығанын eGov сайтындағы жеке кабинеттен көре аласыз. 

Ай сайынғы жалдау ақысы — 5000-15000 теңге. Нақты мөлшерін әкімдік белгілейді. Коммуналдық төлем мен қосымша төлемдер қызметі бөлек төленеді. 

Жалға алушы пәтерде тұрақты түрде тұра алады, жалдау мерзімін бес жыл сайын ұзартады. Тұрғын үйді мұраға қалдыруға болады, бірақ оны сатуға немесе кепілге қоюға болмайды. 

Биыл жергілікті әкімдіктер 4910 жалдамалы пәтер сатып алуды жоспарлап отыр. Қазір Қазақстанда сатып алу құқығымен тұрғын үйді жалға беру әдісі әзірленуде. 

Жалға алу үшін субсидиялар 

Субсидиялар — мемлекет тарапынан жалға алушы үшін үй иесіне төлейтін қаржылық көмек. Бұл бағдарлама бойынша — 50 %-ын мемлекет, қалған жартысын жалға алушы төлейді. 

Әкімдікте кезекте тұрғандардың кейбіреуі ғана қатыса алады:
— көп балалы отбасы;
— жетім балалар;
— бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар;
— мүгедектігі бар балалары бар немесе оларды тәрбиелеп отырған отбасылар. 

Маңызды: қатысушының табысы отбасының әрбір мүшесі үшін ең төменгі күнкөріс деңгейінен, мысалы, төрт адамнан тұратын отбасының табысы 173.6 мың теңгеден аспауы керек. 2024 жылы күнкөріс деңгейі 43 407 теңгені құрайды. 

Отбасы жалдамалы баспананы өзі іздейді. Төлем кезінде бірнеше факторды ескеру қажет:

  • 1 шаршы метр үшін төлем. Оны мемлекет белгілейді. Мысалы, Астана мен Алматыда 2024 жылы бір шаршы метр 3326 теңге, Шымкентте — 2 582 теңге, облыстарда — 1600-2800 теңге. 
  • Пәтер ауданы. Бұл отбасы мүшелерінің санына байланысты (жұбайы, балалары): 
    — 1–3 адам — 40 шаршы метрден аспайды; 
    — 4–5 адам — 60 шаршы метрден аспайды; 
    — 6 және көп адам — 80 шаршы метрден аспайды. 
    Көбірек алуға болады, бірақ баға айырмашылығын жалға алушы төлейді. 

Мысал: Астана мен Алматыда төрт адамнан тұратын отбасы шамамен 200 мың теңге болатын 60 шаршы метр үйді жалға ала алады. Оның 100 мыңын (50%) мемлекет төлесе, қалған жартысын жалға алушы төлеуі тиіс. 

Жақын туыстардан, бұрынғы жұбайынан, оның туыстарынан жалға алуға немесе қайта жалға беруге болмайды. 

Өтінішті кез келген уақытта www.otbasybank.kz платформасында бере аласыз. ЭЦҚ қажет. Биыл 13 мыңға жуық отбасын субсидиямен қамтамасыз ету жоспарлануда. 

Жеңілдікті ипотекалар 

Ең төмен мөлшерлемесі бар екі жол бар. Оларға соңғы бес жылда жеке баспанасы жоқ кезекте тұрғандар ғана қатыса алады. 

Жеңілдікті ипотеканың шарттары:

  • Жылдық мөлшерлеме — 2 және 5 %. Бұл қатысушының категориясына байланысты.
  • Бастапқы жарна — 10 %-дан бастап. Жергілікті әкімдіктер берген тұрғын үй сертификатымен ішінара төлеуге болады.
  • Несие мерзімі — 20 жылға дейін. 

2 %-дық ипотека
Кім қатыса алады:

  • жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар;
  • көпбалалы аналар, көпбалалы отбасылар;
  • бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар адамдар;
  • мүгедектігі бар балалары бар немесе оларды тәрбиелеп отырған отбасылар. 

5 %-дық ипотека
Әкімдікте кезекте тұрғандардың барлығы қатыса алады. 

Екі бағдарлама бойынша негізгі талаптар: 

  • соңғы 6 айда кірістің болуы;
  • «Отбасы банкте» төлем қабілеттілігін растау. 

2023 жылы кіріс шектеулері мен несиенің максимал сомасы алынып тасталды. 

Өз қалаңыздан/облысыңыздан «Отбасы банк» арқылы баспана іздеу керек. Тек жаңа, арнайы салынған баспана сатып ала аласыз. Биыл 6671 жеңілдетілген несие беру жоспарлануда. 

«7-20-25» ипотекасы 

Бұл барлығына қолжетімді 7 % жеңілдік мөлшерлемесі бар мемлекеттік ипотека. Ең бастысы, несиеге өтініш берген кезде өтініш берушінің баспанасы болмауы керек және әкімдікте кезекте болудың қажеті жоқ. 

Бағдарламаны ұйымдастырушы — Ұлттық Банк, операторы — Қазақстанның орнықтылық қоры. 

Ипотека шарттары:

  • Мөлшерлеме — 7 %.
  • Бастапқы жарна — кепілдік құнынан 20 %.
  • Несиенің максимал сомасы кепілдік құнының 80 %-ын құрайды.
  • Кепілдік — сатып алынатын тұрғын үй.
  • Несие мерзімі — 25 жыл.
  • Тек пайдалануға берілген жаңа тұрғын үйді сатып алуға болады.
  • Тұрғын үйдің максимал құны: 
    — 25 млн теңге — Астана, Алматы және олардың маңындағы аудандар, сондай-ақ Ақтау, Атырау, Шымкент қалалары үшін; 
    — 20 млн — Қарағанды, Түркістан үшін; 
    — 15 млн — басқа аймақтар үшін. 

Бағдарлама 2018 жылдың ортасынан бастап жұмыс істейді. 2022 жылдың аяғында бірнеше өзгеріс енгізілді:
— қаржыландыру шектелді— жылына 100 млрд теңге: тоқсан сайын 25 млрд;
— бір рет қатысу талабы қосылды. 

Банктер жаңа өтінімдерді өте шектеулі мөлшерде қабылдайды. Жеті банк қатысады: ЦентрКредит Банкі, Freedom, Halyk, РБК, Алтын, Форте, Еуразиялық банк. 

Халық арасында «7-20-25-ке» сұраныс азаймады. Биыл үш айда 25 млрд теңгеге 1467 несие берілді. Бағдарлама басталғалы 2018 жылдың шілдесінен бері 999.2 млрд теңгеге 73.2 мың несие берілді. 

Жастарға арналған бағдарламалар 
Қазақстанда жастарға жалға беру және жеңілдікті несие беру бағыттары бар. Олар туралы егжей-тегжейлі ақпарат береміз. 

Жұмыс істейтін жастар үшін тұрғын үйді сатып алу құқығынсыз жалға алу 

Тек Астана, Алматы, Шымкент қалаларында жұмыс істейді. 35 жасқа дейінгі жастар қатыса алады. Кезекте тұрудың қажеті жоқ. 

Қатысу үшін:

  • соңғы бес жылда Қазақстанның бүкіл аумағында жалға алынған/меншік тұрғын үйі болмаған (оның ішінде отбасы мүшелері: жұбайлары, балалары);
  • қалада үш жыл тұрақты тіркелген;
  • соңғы 6 айдағы айлық табысы 40 АЕК-тен (147.7 мың теңге, 2024 жылы 1 АЕК — 3 692 теңге) кем болмауы керек. 

Өтініш арнайы сайттарда белгілі бір күнде беріледі. Өтінімдерді қабылдаудың басталғаны туралы хабарландыруды әкімдіктердің сайтынан жеке бақылау керек. 

Қатысушыларға кәсібі, отбасы, балалары, салымдары үшін ұпай беріледі. Ұпай саны мен балалардың болуы пәтердің аумағына әсер етеді.
Әдетте әкімдіктер салған жаңа үйлерден пәтер береді. Пәтерді ай сайынғы жалдау ақысы 5-15 мың теңге болады. Коммуналдық қызмет ақысы бөлек төленеді. 

Жастарға арналған жалға берілетін баспана үш жылға ғана беріледі. Содан кейін жалға алушылар үйді босатуы керек. 

Аймақтық «Жастары» ипотекасы 

Бұл «Елорда жастары», «Алматы жастары», «Жетісу жастары» және т.б. 

35 жасқа дейінгі жастар қатыса алады. Көптеген қалада/аймақта кезекте тұрудың қажеті жоқ, бірақ кейбір аймақтарда мұндай талап бар. 

Бағдарламаларды қала/аудан әкімдіктері «Отбасы банкпен» бірлесіп қаржыландырады. Әкімдіктер қатысушылардың критерийлерін белгілейді, сондықтан көбінесе бұл мемлекеттік қызметшілер мен бюджеттік сала қызметкерлері. 

Бағдарламалар 15 аймақта жұмыс істейді: Астана, Алматы, Алматы облысы, Шымкент, Талдықорған, Ақтөбе, Қарағанды, Атырау, Теміртау, Семей, Қостанай, Қызылорда, Батыс Қазақстан облысы (Бөрлі ауданы), Жамбыл, Ұлытау облыстары. 

Қатысушыларға қойылатын талаптар:
— соңғы бес жылда баспанасы (оның ішінде отбасы мүшелері — жұбайы, балалары) болмауы керек;
— бір немесе үш жылда тұрақты тіркеуі болуы керек;
— кемінде 6 айдан бір жылға дейін білім беру, медицина, мәдениет, спорт, журналистика, құқық қорғау және т.б. салада қызмет етуі керек.
Кейбір қалаларда мәдениет саласындағы жеке кәсіпкерлерге рұқсат етілсе, кейбір қалаларда қатысушылар екі-үш саладан ғана болу керек. 

Аймақтардағы несиелеу шарттары әртүрлі, бірақ аса өзгеше емес:

  • Мөлшерлеме — 5–6 %;
  • Бастапқы жарна — 10 %-дан бастап;
  • Несие мерзімі — 19–25 жылға дейін;
  • Максимал сома — 10–20 млн теңге, пәтер құны жоғары болса, қалғанын қатысушы төлейді. 

Пәтерді бірінші нарықтан да, салынып жатқанын да («ҚТК» АҚ кепілдігімен), екінші нарықтан да сатып алуға болады. 

Өтініштер әр аймақта әртүрлі уақытта қабылданады, БАҚ пен «Отбасы банк» жаңалықтарын бақылап отыру керек. 

«Жас Отбасы» ипотекасы 

Бұл «Отбасы Банктің» жаңа үйленгендерге (жасы маңызды емес) жеңілдік шарттары бар жеке бағдарламасы. 

Талаптар:

  • «Отбасы банкте» депозит ашып, кемінде бір жыл ақша жинау керек;
  • Депозитті ашу кезінде неке бес жылдан аспауы керек;
  • Несие алуға өтініш бергенде тұрғын үй құнының 50 %-ын жинауыңыз немесе депозитке салуыңыз керек;
  • Мөлшерлеме — 6 % (СЖТМ 6.3 %-дан бастап), екі жылдан кейін 5 % (СЖТМ 5.2 %-дан бастап) төмендейді;
  • Несие мерзімі — 6-дан 9 жылға;
  • Несие сомасы — 100 млн теңгеге дейін. 

Жер үйді немесе пәтерді бірінші (соның ішінде үлестік қатысу шартымен) және екінші нарықтан да сатып алуға болады. Сондай-ақ үйді жөндеуге немесе жер телімін сатып алуға және/немесе үй салуға несие ала аласыз. 

«Отау» ипотекасы 

Бұл «Отбасы банктің» жеке бағдарламасы. 18-63 жас аралығындағы барлық азамат қатыса алады, бірақ басымдық 35 жасқа дейінгі жастарға беріледі. Әкімдікте кезекке тұру міндетті емес. 

Қатысушыларға қойылатын талаптар:

  • Соңғы бес жылда отбасы мүшелерін (жұбайын, балаларын) қоса алғанда, тұрғын үй болмауы керек.
  • «Отбасы банкінде» 1 миллион теңге, кемінде 18 ай жиналған депозит болуы керек. 

Бағдарлама жеті жылға арналған. Депозит болмаса, оны қазір ашып, болашақта бағдарламаға қатысу үшін жинап бастауға болады. 

Ипотека шарттары:

  • Мөлшерлеме — 9 %.
  • Бастапқы жарна — 20 %.
  • Несие мерзімі — 19 жыл.
  • Ипотеканың максимал сомасы, соның ішінде үйді жөндеуге арналған сома:
  • 30 млн — Астана, Алматы;
  • 18 млн — басқа аймақтарда. 

Астана, Алматы, Шымкент және 17 облыс орталықтарында тек жаңа баспана сатып алуға болады. Басқа аймақтарда кез келген тұрғын үй ала аласыз. 

Астана, Алматы қалаларынан пәтер сатып алғанда үш және одан да көп жыл тұрақты тіркеу қажет. 

1 наурыз бен 31 сәуір аралығында «Отау» ипотекасы бойынша өтініш қабылданады.
1 мамырдан 15 мамырға дейін жиналған сома мен банк сыйақысына, салым мерзіміне және балалардың бар-жоғына байланысты берілетін ұпайлар есептеледі. Сондай-ақ жасы бойынша сараланады: несиенің 60 пайызы 35 жасқа дейінгі жастарға беріледі.
Келесі кезең (мамырдың ортасынан бастап) — төлем қабілеттілігін растау және 6 ай ішінде пәтер іздеу. 

Жаңа «Отау» ипотекасы: өтінім қалай жібереміз 

Жаңа «Наурыз» ипотекасы 

Биыл 1 мамырдан бастап тағы бір ипотека іске қосылады. Елбасының тапсырмасымен оған қала тұрғындары ғана емес, ауыл мен аудан орталығының тұрғындары да қатысады:
— жұмыс істейтін жастар;
— жас отбасы;
— тұрғын үй төлемдерін алушылар;
— «Отбасы Банк» салымшылары;
— моноқалалардың, аудан орталықтарының, ауылдық елді мекендердің тұрғындары. 

Халықтың әлеуметтік осал топтары үшін ипотекалық несие мөлшерлемесі 7 % болады. Қалғандарына — 9 %. 

Белгілі шарттар:

  • Өтініш берушінің мүлікке меншік құқығы жоқ.
  • «Отбасы банктегі» депозитте жиналған сома — 1 млн теңге. Депозит мерзімі маңызды емес, яғни депозит ашып, 1 миллион салып, бірден қатысуға өтінім бере аласыз. 

Қандай баспана сатып алуға болады? Астанада, Алматыда, Шымкентте және облыстық маңызы бар қалаларда — тек жаңа үй деп болжануда.
Басқа аймақтарда: ауылдарда, аудан орталықтарында — сегмент әлі талқыланып жатыр. «Наурызға» бағдарламасы бойынша барлық жаңа нысанды «Баспана маркет» порталынан көруге болады. 

8 жылда Наурыз ипотекасына 1.7 триллион теңге бөлінеді. Осы уақытта 68 мыңға жуық адам жеңілдікті несие ала алады. 

«Ұмай» әйелдер ипотекасына келетін болсақ, ол былтыр аяқталды, өйткені ол 2021 жылдан бастап жұмыс істеп, үш жылға арналған еді. Бұл «Отбасы банк» пен Азиялық даму банкінің бірлескен бағдарламасы болды. Әзірге олардың арасында «Ұмай» ипотекасын жалғастыру туралы жаңа келісім жоқ. 
Әскери қызметкерлерге арналған «Жаңа баспана» ипотекасын жүзеге асыру ашық мәселе болып тұр. «Отбасы Банк» бағдарламасының операторы енді тұрғын үй төлемдерін алушылар болашақта «Жасыл ипотека», жуырда ғана іске қосылған «Отау» және жаңа «Наурыз» немесе басқа бағдарламаларға қатысу үшін банктегі депозиттерге ақша жинауды жалғастыра алатынын айта кетті.