Сатып алу-сату келісімшартын рәсімдеуге қандай құжат керек, алдын ала нені тексерген дұрыс, қай құжат болмаса мәміле бұзылады?

Нотариусқа барғанда сатып алу-сату келісімшартын рәсімдеу үшін керек құжаттар:

1. Құқық беретін құжат

Бұл баспанаға иелік етуге құқық беретін құжат. Оған сатып алу-сату, айырбастау, сыйға тарту, жекешелендіру келісімшарты, мұрагерлік туралы куәлік, сот шешімі және т.б. жатады.

Келісімшарт жасамас бұрын нотариус міндетті түрде меншік иелері туралы барлық ақпаратты тексереді (eGov порталы арқылы тіркелген құқықтар туралы анықтамаға тапсырыс береді), сондай-ақ меншік құқығы мемлекеттік тіркеуден өткеніне көз жеткізеді.

2. Пәтердің техпаспорты

Келісімшарт жасау үшін жаңа үлгідегі техпаспорт керек. Мәліметтерді қаламмен толтырған ескі түрі жарамайды, оны келісімшарт алдында жаңартуға тура келеді. Ол жерде жазылған пәтер туралы ақпарат және іс жүзіндегі мәлімет сәйкес болғаны абзал. Бұл мекенжайға, пәтердің ауданына және жоспарына да қатысты.

Егер пәтер жоспарында өзгеріс болса, барлығы техникалық төлқұжат пен жоспарда болуға тиіс.

Пәтердің жоспары өзгерген, бірақ заңдастырлмаса (сәулет органдары берген бекітілген жобасы, қолданысқа беру актісі жоқ және техникалық құжатта ескі мәліметтер жазылған) мәмілеге кері әсер етуі мүмкін.

Біріншіден, бірде-бір банк жоспары өзгерген пәтерді кепілге қоймайды, оны ипотекаға сата алмайсыз.
Екіншіден, иесі пәтер жоспарын өздігінен өзгерткені үшін айыппұл арқалайды, оны заңдастыру мүмкін болмайтын жағдайлар да кездеседі.

Сатушы бұл жағдайды жасырғаны анықталса, клиент мәміле жасаудан бас тартуға құқылы. Сонымен бірге ықтимал пәтер иесі мәміле соның кесірінен бұзылғандықтан, кепіл сомасы екі есе қылып қайтарады.

3. Жеке куәлік

Пәтер иесінде жеке куәліктің түпнұсқасы болу керек.

Жеке куәліктің қолдану мерзімін қараңыз. Уақыты өтіп кетсе, нотариус келісімшарт жасамайды.

Бұл ереже сатып алушыға да қатысты.

Үйдің бірнеше иесі болса

Үлестік меншіктің, яғни пәтердің бірнеше иесі болса (мысалы, ерлі-зайыптылар отбасын құрғанда бірігіп алған пәтер болса немесе ағайындыларға қайтыс болған ата-анасынан мирасқа қалса) маңызды мәселелер бар.

Бұндай кезде мәміле жасауға барлық үлескер келуге міндетті. Олар өзімен жеке куәлігін ала келеді.

Келмеген адамның жеке куәлігін көрсете салуға рұқсат жоқ. Тағы бір міндетті шарт — пәтердің барлық иесі оны сатуға келісу керек.

Мүлік иесінің келісімінсіз оны сату мүмкін емес.

Бірақ белгілі себептермен пәтердің бір иесі келе алмаса, сатуға келісімін растайтын сенімхат береді. Ол нотариус арқылы рәсімделген және келісімшарт жасағанда жарамды болуға тиіс.

Сатуға келісімін растайтын сенімхатты қалай рәсімдейді

Егер сатушы некеде тұрса, жұбайының келісімі сұралады. Оны нотариус немесе онлайн (eGov қосымшасындағы eNotary сервисі арқылы) аласыз.

Жұбайының келісімін онлайн алу туралы нұсқаулықты осы жерден көре аласыз.

Сатып алушы некеде тұрса, ол да жұбайының келісімін алады.

Пәтер сыйға берілген немесе мұрагерлікпен келген жағдайда жұбайының келісімі міндетті емес.

Егер мүлік иелері арасында кәмелетке толмаған бала болса, оның туу туралы куәлігі мен қамқоршылық және қорғаншылық органының рұқсаты керек. 18 жасқа толмаған балалар баспанаға өз бетінше иелік ете алмайды. Рұқсатты eGov сайты арқылы аласыз.

Баланың жасы 14-тен кіші болса, оның атынан ата-анасы не заңды өкілі келісімшарт жасайды. Құжатта баланың өкілі көрсетіледі.

Жасы 14-18 аралығындағы бала ата-анасының және өзге заңды өкілдерінің келісімімен мәміле жасайды. Бала құжатқа өзі қол қояды, десе де жанында ата-анасының біреуі (өкілі) келісімшарт жасауға келісемін деп көрсетеді.

Өзгерістер болған жағдайда

Бірнеше жағдайда келісімшартқа отыру үшін нотариус қосымша құжат сұратуы мүмкін.

Мысалы, пәтер сатылып жатқан жерде көшенің не шағынауданның атауы өзгерген, бірақ құқық меншігі туралы құжатта ескі атауы тұр. Пәтер иесі мәміле жасамас бұрын нотариусқа мекенжайдың өзгергені туралы анықтама ұсынады.

Мүлік иесі тегін, атын өзгерткен жағдайда да, нотариус анықтама сұратады.

Пәтер сатып алған кезде иесі некеде тұрды, ал сатып жатқанда ажырасып кетті делік. Бұл кезде ажырасқаны туралы анықтама қажет.

Барлық анықтама онлайн eGov.kz порталында қолжетімді.