Жер үй аламын деп бірнешеуін қарадыңыз делік. Неге үй қарамай тұрып жер телімінің құжатын тексеру қажет екенін түсіндіреміз.

Гәп неде?

Үй орнына саяжай сататындар өте көп. Ғимарат өмір сүруге қажет дүниенің бәрімен жабдықталса да, құжат бойынша ол — уақытша баспана, ал жер тек бау-бақша өсіруге арналған.

Демек мұндай үйге тұрақты тіркеле алмайсыз, ипотека рәсімдеуге де рұқсат жоқ, тіпті заңдастыра алмай, әбігерге түсуіңіз мүмкін.

Жерге берілген мемлекеттік актіні оқыңыз

Онда мынадай мәлімет болады:
— құқыққа (жеке меншік, уақытша немесе өмір бойы жалға беру) қатысты;
— иесі (немесе бірнеше иесі) туралы;
— құжат (мемлекеттік акт беруге негіз болған сатып алу-сату келісімшарты, сот шешімі, әкімдік шешімі, т.б.) туралы.

Сонымен қатар актіде жер телімінің бүкіл сипаттамасы толық жазылады, атап айтқанда:

  • ауданы;
  • шекарасы (жоспар);
  • орналасқан жері (мекенжай);
  • кадастр нөмірі;
  • жер телімінің бөлінуі (бөлінетін не бөлінбейтін);
  • нысаналы мақсаты (ЖТҚ, ӨҚШ, бау-бақша өсіру).

Егер мемлекеттік актіде нысаналы мақсаты «бау-бақша өсіру» деп тұрса, бұл — саяжай.

Саяжайға тіркелу мүмкін емес

Бау-бақша өсіретін жерде бой көтерген ғимарат тұрғын үй статусына ие болып, үй иесінде оған иелік ету құқығы болса ғана тіркелуге мүмкіндік бар.
Егер үйдің де нысаналы мақсаты «бау-бақша өсіру» болса, есепке тұра алмайсыз.

Саяжайды ипотека арқылы сатуға не сатып алуға рұқсат жоқ

Банктер жеке тұрғын үй салуға және өзіндік шаруашылық жүргізуге арналған жерде тұрған үйге ғана ипотека береді. Ол үшін инженерлік желілер мен коммуникация болуы міндетті.

Ипотека рәсімдеу жоспарыңызда болса, жеке тұрғын үй салуға және өзіндік шаруашылық жүргізуге арналған жердегі үйді таңдаңыз.

Саяжайға қатысты мәселе

Бір Алматының өзінде қазір 280-нен аса бау-бақша серіктестігі жерінің мақсаты ЖТҚ-ға (ИЖС) ауысады деп күтіп отыр. Бұл саяжайлар қалаға қосылған аумақтарда орналасқан. Көбін тұрғындар қысы-жазы мекен етсе де, саяжай статусынан арылмаған.

Тек инфрақұрылым болмағандықтан шағынаудан атана алмай отыр. Нақтылай кетсек, мұнда:

  • қоғамдық көлік жүретін жол жоқ;
  • орталық коммуникация тартылмаған;
  • мектеп, балабақша, аурухана салмаған. Саяжайда адамдар тұрақты тұратын болса, қала билігі халықтың медициналық қызмет алуына, ал балалардың білім алуына жағдай жасауға міндетті.

Барлығының жағдайын жасау оңай емес.

Сол себепті де жердің нысаналы мақсатын өзгерту әсте қиын.

Тағы бір мәселе — саяжайдағы көп үйдің рұқсат беретін құжатсыз салынуы. Іргетасы қаланған үйді рәсімдеу қиынға соғады. Иесі айыппұл арқалап, заңсыз салған ғимарат сүріліп кетуі мүмкін.

Заң бойынша мүлік иесі алдымен жердің нысаналы мақсатын өзгертіп, содан соң тұрғын үй салуға рұқсат алуға тиіс. Артынан үй салып, оның бүкіл құжатын рәсімдейді.

Нысаналы мақсатын қалай өзгертеді

Саяжайды үйге ауыстыру мүмкіндігі бар. Өйткені кез келген жер иесі оның нысаналы мақсатын ауыстыруға өтініш беруге құқылы. Сондықтан байқап көрген артық етпейді.

Өтінішті eGov.kz порталы арқылы береді

Өтінішті комиссия қарап, шешім қабылдайды. Егер рұқсат берсе, әкімдіктің қарауына кетеді.

Әкімдіктегі мамандар жер телімінің шекарасын, қажет коммуникация бар-жоғын тексеріп, жер телімі тұрған елді мекеннің бас жоспарын қарайды.

Өтініш мақұлданса, мүлік иесі тиісті шешімді алады. Содан соң сәулет басқармасы мен техникалық, санитарлық-эпидемиологиялық бақылау органдарынан анықтама жинайды, олар жаңа акт жасау үшін қажет.

Әрмен қарай әкімдік жаңа акт туралы қаулы шығарады. Мүлік иесі соның негізінде мақсаты өзгерген жер телімін тіркеу туралы анықтама алады.

Тек содан кейін үйдің құжаттарын рәсімдеуге кірісуге болады.